به نقل از «خبرآنلاین»

داوری می گوید به خرد فلسفی برای تبیین توسعه نیازمندیم / بی فلسفه و علوم انسانی و اجتماعی در راه آینده نمی توان قدم گذاشت

تاریخ انتشار: ۱۰ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۸۵۳۸۶۷

گروه اندیشه: به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، رضا داوری اردکانی یکی از بهترین آثار خود از حیث عمق و ایجاز و اثرگذاری یعنی «وضع کنونی تفکر در ایران» را دو سالی پیش از انقلاب ایران سامان داده است. داوری در این کتاب به پرسش‌هایی درباره فلسفه و فرهنگ و علوم انسانی پاسخی صریح داده است: «این مطالب شاید صورت موجز و مختصر مقالات و رساله‌هایی باشد که در باب روشنفکری و علوم انسانی نوشته‌ام.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

قبل از انقلاب و در دهه‌های 50 و 60 صرفاً نظر و رأی انتقادی‌ام درباره روشنفکری و علوم انسانی را اظهار می‌کردم، اکنون هم از اصول آن نظرها عدول نکرده‌ام اما می‌بینید که بیش از استادان علوم انسانی و اجتماعی از این علوم دفاع می‌کنم و این امری طبیعی است زیرا بحث درباره علم و مبادی آن و نقادی وضع علوم‌، کار فلسفه است.» او صاحب آثار زیادی تا کنون بوده است.

اما اکنون یکی دیگر از کتاب های عمیق و مهم اردکانی تحت عنوان «آفاق حکت در سپهر سنت» که گفت و گوهای «حامد زارع» روزنامه‌نگار و محقق با اوست به چاپ سوم رسیده است. این کتاب که حول محور «توسعه و فلسفه» است با توجه به شرایط امروز ایران که از توسعه نیافتگی رنج می برد، بیش از گذشته از اهمیت دوچندان می یابد.

در گفت و گویی کوتاه با حامد زارع در باره اهمیت این کتاب پرسیدم او گفت: «بازخوانی آراء و آثار روشنفکران مطرح ایران در دهه‌های گذشته نشان می‌دهد اگر با حسن نیت بتوان پذیرفت که نقطه‌ی عزیمت آنان فکری و معرفتی بوده، نتیجه‌ی طرح بحث آنان جز در قلمرو سیاست‌زدگی و ایدئولوژی‌اندیشی معنا پیدا نکرده است. پرپیدا است که امروزه با توجه به پیشرفت‌های جامعه در ادراک عمومی نسبت به مسائل، تمسک به سنت و تکرار مفاهیمی نظیر «غرب‌زدگی»، «بازگشت به خویشتن» و «آنچه خود داشت» محلی از اعراب نمی‌تواند داشته باشد. چه اینکه این سخنان، اگر در دهه‌ی چهل طنینی داشت و در دهه‌ی پنجاه موجب حمایت‌های سیاسی بخشی از دربار با محوریت فرح دیبا نیز می‌شد، پس از فرونشستن تندبادهای انقلاب 1357 چیزی جز گزاره‌های پراکنده و وامانده از آینده نمی‌توانست باشد.» زارع با طرح این که «درست به همین دلیل رضا داوری اردکانی با اعراض از پارادایم ایدئولوژی‌زده‌ی این روشنفکران و به قصد طرح بحثی فلسفی، و نه جامعه‌شناسانه»، به موضوعات جدید می پردازد، به بخشی از رویکرد نوین اردکانی به موضوع توسعه به جای مفاهیمی چون غرب زدگی و بازگشت به خویشتن می پردازد و با استناد مستقیم به سخنان داوری به نقل از او می‌گوید: «داوری از سال‌ها پیش دیگر لفظ غرب‌زدگی را در نوشته‌های خود به کار نبرده و بی‌آنکه از وضع جهان غافل باشد وضع خودمان و بسیاری از کشورهای جهان را توسعه‌نیافتگی می‌خواند. از نظر داوری توسعه‌نیافتگی وقتی به جای غرب‌زدگی به کار می‌رود، گرچه وسعت معنای غرب‌زدگی را ندارد، اما با آن تفاوت کلی ندارد، یعنی توسعه‌نیافتگی در نوشته‌های داوری بخشی از بار معنایی غرب‌زدگی را حفظ کرده و یک اصطلاح صرفاً سیاسی – اجتماعی استعاری نیست. بلکه یک وضع روحی و فکری و اخلاقی است. توسعه‌نیافتگی یک نحوه‌ی درک و فهم جهان است و شاید وضع خواستن و نتوانستن باشد.» با این رویکرد گویی داوری مایل است به احیای فلسفه اسلامی بپردازد، فلسفه ای که سال هاست در حوزه زندگی کارکردهای خود را از دست داده است. از این رو به نظر زارع «داوری به جایگاه خود به مثابه یک فیلسوف در جهان توسعه نیافته اذعان دارد و می داند که «در جهان توسعه نیافته به بعضی رشته های علمی بیشتر وقع گذاشته می شود و کارهای سیاسی و فرهنگی را هم به صاحبان آن رشته ها می سپارند و چه بسا که رای غیر تحقیقی آنها، سیاست علم کشور شود». زارع در ادامه می افزاید: «داوری درعین آگاهی به وضعیت موجود، پیگیر راه وصال به وضعیت مطلوب نیز هست و با چراغ فلسفه در مسیر تاریخ قدم می گذارد و اینجاست که به اهمیت علوم انسانی تاکید می کند و می گوید «من نسبت به هیچ علمی و حتی نسبت به فلسفه تعصب ندارم، اما نظرم این است که بی فلسفه و علوم انسانی و اجتماعی در راه آینده نمی توان قدم گذاشت».» زارع در ادامه با اشاره به این که «به نظر می‌رسد رویگردانی از غرب‌زدگی و طرح بحث فلسفی درباره‌ی توسعه‌نیافتگی می‌تواند قدم نخست در بازگشت از مسیر تجددستیزی که توسط برخی از روشنفکران در دهه‌های گذشته تبیین شد و امعان نظر به مبانی تجدد به مثابه اندیشه‌ی دوران جدید و پس از آن متمرکز شدن روی مبحث توسعه باشد» می افزاید: «آنچه در این میان راهنمای عمل می‌تواند باشد، دانش آینده نگری است. دانشی که باید از دهلیز خرد فلسفی عبور کرده باشد تا توانایی تبیین توسعه مبتنی بر خرد را دارا باشد.» از نظر زارع، «رضا داوری اردکانی فیلسوف معاصر ایرانی است که درباره آینده نگری و به عبارت دیگر امکان های ایران در آینده دنیا تاملات فراوانی داشته است. او بر آن است که اگر صدها کتاب درباره روش ها و قواعد آینده نگری بنویسیم و بخوانیم تا زمانی که با تاریخ و آینده انس نداشته باشیم و شرایط روحی و اخلاقی و به طور کلی تاریخی کشور را نشناسیم و ندانیم که آینده چگونه رقم می خورد و مناسب ترین و متناسب ترین کارها و وظایف چیست و چه کسانی با چه شرایطی می توانند یا نمی توانند آن کارها را انجام دهند و خلاصه اینکه تا مردمی مهیای آینده نباشند از روشها نمی توانند بهره ببرند و از عهده آینده نگری و برنامه ریزی برای آینده برنمی آیند.» این محقق حوزه فلسفه می گوید:« از نظر رئیس سابق فرهنگستان علوم آینده نگری در نظر آوردن کاری است که ما می توانیم و می خواهیم و باید بکنیم و راهی است که می پیماییم درستی و اعتبار آن هم کمتر به درست بودن اعداد و ارقام و بیشتر به خودآگاهی جمعی نسبت به آینده و عزم راهیان و توانایی های روحی و اخلاقی آنان بستگی دارد. آینده نگری کتاب جغرافیای سیاسی و اقتصادی و گزارش محیط زیست و امثال اینها نیست بلکه یک طرح عملی است. طرحی که نه فقط قابلیت و امکان اجرایش باید محرز باشد بلکه با آن مناسب ترین امکان ها در تاریخ کشور و مردم تحقق یابد». از نظر زارع رضا داوری اردکانی در کتاب «آفاق فلسفه در سپهر فرهنگ» که اکنون به چاپ سوم رسیده است، مطالبی در باره ارتباط فلسفه با برخی شئون سیاسی و اجتماعی بیان می‌کند. در فصل دوم کتاب که با عنوان «علم در ایران» نامگذاری شده، داوری در دو مجموعه مصاحبه با تیترهای«نسبت علوم انسانی با وضعیت معاصر ما» و «تاریخ تفکر و امکان های آینده ما» به شرح نکاتی را درباره نسبت توسعه، فلسفه و دانش آینده ‌نگری می‌پردازد.»

بیشتر بخوانید:
رضا داوری اردکانی؛ فیلسوف آینده
رضا داوری اردکانی؛ عالم به ابعاد مختلف زمان
دکتر اسلامی ندوشن که بود و چه کرد؟

216216

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1878356

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: رضا داوری اردکانی توسعه پایدار توسعه علمی رضا داوری اردکانی توسعه نیافتگی علوم انسانی آینده نگری غرب زدگی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۸۵۳۸۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شناخت توانمندی‌ها در حوزه آی‌تی در استان زنجان ضروری است

ایسنا/زنجان استاندار زنجان گفت: در اکوسیستم فناوری و نوآوری هدف افزایش سهم تولید اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالصی داخلی از محل توانمندسازی شرکت‌های فعال در حوزه فناوری دیجیتال است. 

محسن افشارچی شامگاه روز گذشته (چهارشنبه ۵ اردیبهشت‌ماه) در جمع فعالان بخش آی‌تی استان زنجان که در محل جهاددانشگاهی زنجان برگزار شد با اشاره به این‌که دی جی پی استان در بخش صنعت، معدن، کشاورزی به‌خصوص بهره‌وری و سرمایه‌گذاری رشدی داشته که در سال‌های آینده خود را نشان خواهد داد، اظهار کرد: در بخش خدمات هنوز کار داریم و خوب عمل نشده است‌. 

وی با بیان اینکه در بخش خدمات و فناوری با انرژی کمتر، آورده و رشد اقتصادی بیشتری می‌توان داشت، افزود: پیش‌نیاز پیشرفت این اکوسیستم برآورد توان شرکت‌ و استارت‌آپ‌ها و شناسایی نقاط قوت و مزیت نسبی آن‌ها است. 

افشارچی با بیان اینکه باید بدانیم در چه حوزه‌های توانمندی داریم، ادامه داد: متنوع‌سازی اکوسیستم‌ها با رویکرد نیازمحور و مسئله‌محور، تقویت اکوسیستم‌های موجود با رویکرد ارتقای زیرساختی رگولاتوری و میانجیگری و همچنین متنوع‌سازی اکوسیستم با رویکرد فناوارانه و آینده‌محور از جمله مسائلی است که باید بدان توجه کنیم. 

این مسئول با اشاره به اینکه دولت به عنوان تسهیلگر و میانجی‌گر است و در حوزه فناوری و اطلاعات ما باید نگاه به آینده داشته باشیم، تشریح کرد: ابتدا یک تعیین تکلیف از زیرساخت‌ها کنید و سپس توانمندی‌ها در هر حوزه ببینیم. 

وی با اشاره به استخراج نظام مسائل استان و کشور در بخش دولتی (زیرساخت‌ها سرویس و نرم‌افزارها) و شرکت‌های‌دولتی (اتوماسیون کارکردی و بهره وری)، بیان کرد: یکی از مشکلات اصلی کشور بهره‌وری است الان به طور مثال در کشاورزی ۹۰ درصد آب مصرف می‌شود و هیچ حساب و کتابی در این حوزه ندارد. در استان این توانایی وجود دارد که به طریق اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و در کلیت علم آتی و فناوری بتوان متوجه شد این حجم مصرفی آب یا چاه بر مبنای انرژی مصرفی چقدر است. 

استاندار زنجان با بیان اینکه این توانایی را در حوزه آی‌تی و فناوری در جوانان استان زنجان شاهد هستیم،افزود: نرم‌افزارهای خوبی می‌توان در بخش‌های گردشگری، شهر هوشمند، بهداشت و سلامت حمل و نقل، کارخانجات، خدمات، تجارت و ... ساخت. 

وی با اشاره به متنوع‌سازی اکوسیستم با رویکرد فناورانه و آینده‌محور، ادامه داد: این به معنی ترغیب ایده‌پردازی مرز دانش ناظر بر سال‌های آینده و تکنولوژی‌های نوظهور است‌.  

استاندار زنجان ایجاد تامین نظام مالی و پشتیبانی با کمک بخش خصوصی، تعاملات با شرکت‌های بزرگ و پیشگام، ایجاد انکوباتورهای اقتصاد دیجیتال خصوصی را از جمله مواردی برای تقویت اکوسیستم حال حاضر با رویکرد میانجیگری دانست.

افشارچی با اشاره به زیرساخت ارتباطی، ذخیره‌سازی و محاسباتی در رابطه با تقویت اکوسیستم موجود با رویکرد رگولاتوری، خاطرنشان کرد: تسهیل فرایندهای کسب مجوزهای قانونی و ایجاد نظام تامین مالی استانی دو مورد از مسائلی هستند که اینجا می‌توان مطرح کرد البته که در تامین کمک مالی استان و صندوق نوآوری اقدامات خوبی انجام داده و برخی از شرکت‌ها از این مزایا بهره‌مند شدند.

انتهای پیام